Trong thời đại số, mã hoá dữ liệu (ransomware) là một trong những hình thức tấn công mạng nguy hiểm nhất. Khi máy chủ bị nhiễm ransomware, dữ liệu sẽ bị mã hoá và kẻ tấn công sẽ yêu cầu tiền chuộc để khôi phục lại. Để bảo vệ máy chủ và dữ liệu quan trọng, việc phòng tránh từ sớm là điều bắt buộc. Dưới đây là những biện pháp cần thiết để giảm thiểu rủi ro:

1. Sao lưu dữ liệu định kỳ
• Tự động hoá sao lưu: Thiết lập hệ thống sao lưu tự động hàng ngày hoặc hàng tuần.
• Lưu trữ trên hệ thống độc lập: Lưu bản sao lưu ở nơi không kết nối trực tiếp với máy chủ (như cloud riêng, ổ cứng ngoài hoặc dịch vụ backup chuyên dụng).
• Kiểm tra khôi phục: Định kỳ thử khôi phục dữ liệu từ bản sao lưu để đảm bảo tính khả dụng.
2. Cập nhật hệ điều hành và phần mềm
• Cập nhật các bản vá bảo mật ngay khi có thể, đặc biệt là hệ điều hành, dịch vụ máy chủ (Apache, Nginx, SQL...), và phần mềm quản trị.
• Gỡ bỏ hoặc vô hiệu hóa các phần mềm không sử dụng để giảm bề mặt tấn công.
3. Sử dụng phần mềm chống mã độc
• Cài đặt các phần mềm diệt virus/chống ransomware có tính năng bảo vệ thời gian thực.
• Cấu hình quét định kỳ toàn bộ hệ thống và ổ đĩa.
4. Hạn chế quyền truy cập
• Phân quyền hợp lý: Người dùng chỉ được cấp quyền tối thiểu đủ dùng (nguyên tắc least privilege).
• Không dùng tài khoản root hoặc admin để thực hiện các tác vụ thông thường.
• Theo dõi và ghi log hoạt động truy cập hệ thống.
5. Cấu hình tường lửa và bảo mật mạng
• Chặn các cổng không cần thiết.
• Sử dụng VPN để truy cập từ xa thay vì mở cổng trực tiếp ra Internet.
• Giới hạn IP truy cập đến các dịch vụ quan trọng (SSH, Remote Desktop...).
6. Đào tạo nhận thức bảo mật
• Tập huấn cho người dùng và quản trị viên về cách nhận biết email lừa đảo, file đáng ngờ.
• Tạo quy trình xử lý sự cố khi nghi ngờ có tấn công.
7. Giám sát và phát hiện sớm
• Cài đặt các công cụ giám sát hoạt động hệ thống như Fail2Ban, OSSEC, hoặc các giải pháp SIEM.
• Cảnh báo ngay khi có dấu hiệu bất thường (file bị mã hoá hàng loạt, CPU cao bất thường, đăng nhập trái phép...).
Kết luận
Việc phòng tránh mã hoá dữ liệu không thể chỉ trông chờ vào một công cụ hay giải pháp duy nhất. Đó là sự kết hợp giữa kỹ thuật, quy trình, và con người. Đầu tư sớm vào bảo mật là cách tiết kiệm chi phí và giảm thiểu rủi ro gián đoạn hệ thống trong tương lai.