I. Thực trạng công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự.
          Từ ngày 01/7/2025, Đồng Nai được sáp nhập từ 02 tỉnh Đồng Nai và Bình Phước. Hiện trên địa bàn có 02 Trại giam thuộc Bộ Công an, 02 Trại tạm giam thuộc Công an tỉnh Đồng Nai, 22 Phân trại tạm giam khu vực, 95 Ủy ban nhân dân cấp xã. Trước thời điểm sáp nhập, công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự được VKSND tỉnh Đồng Nai và VKSND tỉnh Bình Phước quan tâm quán triệt, thực hiện nghiêm túc các Chỉ thị của Viện trưởng VKSND tối cao, thực hiện theo đúng chỉ tiêu kế hoạch và chương trình công tác đã đề ra và có nhiều biện pháp tác động để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác; Thông qua các cuộc kiểm sát đã phát hiện các dạng vi phạm, tồn tại và ban hành kháng nghị, kiến nghị yêu cầu các cơ quan liên quan chấn chỉnh, khắc phục, sửa chữa góp phần đảm bảo công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự theo đúng quy định, phục vụ có hiệu quả cho công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án.


          Tuy nhiên, qua theo dõi, tổng hợp kết quả kiểm sát của VKSND khu vực vẫn còn một số hạn chế nhất định nên có những vi phạm, tồn tại. Cụ thể:
          Về công tác trực tiếp kiểm sát tại Cơ sở giam giữ: Việc kiểm sát hằng ngày tại Phân trại tạm giam khu vực chưa thực hiện đảm bảo đủ số lượng kiểm sát hằng ngày tại Phân trại tạm giam khu vực; Hoạt động kiểm sát chủ yếu được thực hiện chỉ lập biên bản làm việc ghi nhận số liệu tăng, giảm người bị tạm giữ, người bị tạm giam, có trường hợp biên bản còn không có chữ ký xác nhận của Cơ sở giam giữ. Một số nội dung không thực hiện kiểm sát nhưng vẫn đánh giá Cơ sở giam giữ thực hiện tốt các quy định của pháp luật về quản lý, thực hiện chế độ đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam. Kết thúc kiểm sát chưa cập nhật đầy đủ, kịp thời các thông tin về kết quả kiểm sát vào hệ thống sổ thụ lý kiểm sát để phục vụ công tác quản lý theo quy định của Ngành.


          Việc trực tiếp kiểm sát định kỳ: một số cuộc kiểm sát thời gian được thực hiện sau thời điểm quý hoặc báo cáo sơ kết đã làm ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chỉ tiêu nghiệp vụ và không phản ánh đúng tình hình; việc xác định thời điểm kiểm sát không liên tục, ngắt quãng, trùng chéo; kiểm sát thể hiện việc thực hiện chủ yếu mang tính hoàn thành chỉ tiêu; việc nhận diện vi phạm còn nhiều hạn chế, phát hiện được vi phạm nhưng không nhận diện đúng vi phạm; hoặc chỉ phát hiện yêu cầu khắc phục những vi phạm, tồn tại mang tính khách quan như cơ sở vật chất không đảm bảo, diện tích không đảm bảo do quá tải… Các văn bản pháp luật, thông báo, hướng dẫn của Ngành liên quan đến công tác đã được triển khai nhưng cán bộ được phân công chưa chủ động nghiên cứu, vận dụng nên chưa phát hiện được nhiều dạng vi phạm của Cơ sở giam giữ trong việc thực hiện các chế độ đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam và phạm nhân: như chế độ cấp phát với phụ nữ, thăm gặp, lưu ký, nhận quà… chỉ thực hiện đánh giá chung chung. Một số kết luận kiểm sát không có số liệu phản ánh nội dung nên khi kết luận không viện dẫn được căn cứ pháp luật để kiến nghị, yêu cầu; hoặc có viện dẫn nhưng chưa đầu đủ, hoặc viện dẫn những văn bản đã hết hiệu lực…
          Về chất lượng kiểm sát: một số cuộc kiểm sát không phát hiện vi phạm, hoặc phát hiện vi phạm nhưng không có kiến nghị, yêu cầu hoặc phát hiện vi phạm, tồn tại nhưng kiến nghị yêu cầu không đúng đối tượng thực hiện; phát hiện được vi phạm, tồn tại nhưng không đưa ra căn cứ, viện dẫn chỉ kiến nghị chung chung; chưa nhận diện đúng vi phạm nào của Cơ sở giam giữ, vi phạm nào của các cơ quan liên quan; nội dung kiến nghị không đúng với vi phạm, tồn tại…Kết luận kiểm sát chưa phản ánh đúng thực trạng tình hình chấp hành pháp luật trong tổ chức quản lý giam giữ, chế độ đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam và phạm nhân. Một số vi phạm pháp luật phổ biến, kéo dài chưa phát hiện: như việc phân loại, bố trí giam giữ không đúng quy định của pháp luật, còn giam chung người bị tạm giữ với người bị tạm giam, người bị kết án phạt tù với người bị tạm giam trong các giai đoạn tố tụng, người phạm tội tái phạm nguy hiểm với người bị tạm giam khác…; công tác kiểm tra, lục soát, canh gác, bảo vệ chưa thực hiện đầy đủ, theo đúng quy định nên không kịp thời phát hiện việc tàng trữ vật cấm, chế độ ăn chưa bảo đảm; người bị giam giữ không được cấp phát tư trang, đọc báo, nghe đài, bị hạn chế việc thăm gặp thân nhân không đúng quy định.
          Về công tác kiểm sát thi hành án hình sự: Kiểm sát Tòa án cùng cấp trong việc ra và gửi các quyết định về thi hành án hình sự một số đơn vị khi tiếp nhận bản án, quyết định thi hành án chưa phản ánh đầy đủ về nguồn tiếp nhận, ngày tiếp nhận để kiểm sát về thời hạn gửi quyết định, không lập phiếu kiểm sát theo mẫu quy định, không kịp thời phát hiện sai sót, vi phạm của Tòa án; Một số bản án, quyết định còn chậm giao, chậm gửi cho các cá nhân, cơ quan liên quan theo quy định; bản án, quyết định sai sót thông tin; Tòa án tuyên phạt cải tạo không giam giữ nhưng chưa tuyên khấu trừ một phần thu thập hoặc mặc dù người bị kết án có việc làm ổn định nhưng lại tuyên miễn khấu trừ thu nhập không nêu lý do đặc biệt hoặc không tuyên thực hiện một số công việc lao động phục vụ cộng đồng đối với các trường hợp không có việc làm ổn định; Tòa án xác định thời điểm chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ không đúng.


          Chưa chủ động trong việc kiểm sát yêu cầu Tòa án có thẩm quyền cung cấp hồ sơ tài liệu liên quan để kiểm sát nội dung quyết định và đánh giá vi phạm (nếu có); Tòa án chậm gửi quyết định hoãn chấp hành án phạt tù dẫn đến thời hạn kháng nghị của Viện kiểm sát theo khoản 3 Điều 24 Luật thi hành án hình sự; quyết định thi hành án phạt tù của Tòa án đối với người bị kết án đang tại ngoại, người bị kết án phạt tù được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ… các đơn vị Tòa án không ra quyết định hoãn xuất cảnh đối với trường hợp Tòa án quyết định cho người chấp hành án được hoãn chấp hành án phạt tù theo Điều 29, khoản 2 Điều 36 Luật xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam…Vẫn còn tình trạng một số trường hợp ủy thác thi hành án không đúng quy định, Tòa án đã trả hồ sơ ủy thác nhưng kiểm sát không phát hiện vẫn ban hành thông báo tiếp nhận ủy thác và lập hồ sơ kiểm sát. Kiểm sát việc Tòa án xem xét hoãn chấp hành án phạt tù các hồ sơ kiểm sát chưa phản ánh các thao tác nghiệp vụ của cán bộ được phân công trong việc kiểm sát theo quy định.
          Việc kiểm sát đối với Uỷ ban nhân dân cấp xã còn mang tính hình thức, kết luận đánh giá thông qua báo cáo của đơn vị được kiểm sát nên việc nắm thông tin, quản lý tình hình, việc chấp hành pháp luật trong tổ chức thi hành án của Ủy ban nhân dân cấp xã, việc thực hiện nghĩa vụ của người được hưởng án treo, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, người được hoãn, người được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, các trường hợp phạm tội mới… không đầy đủ và không phản ánh đúng thực tế; vi phạm của Ủy ban nhân dân cấp xã này nhưng yêu cầu, kiến nghị và gửi cho Uỷ ban nhân dân cấp xã khác thực hiện, kết luận trước thời gian kiểm sát; một số cuộc kiểm sát không phát hiện vi phạm, không kiến nghị nhưng vẫn yêu cầu các đơn vị được kiểm sát thực hiện sửa chữa, khắc phục và trả lời hoặc kiến nghị đã thực hiện tốt cần phát huy; khi kiểm sát chủ yếu thông qua báo cáo của đơn vị được kiểm sát nên việc nắm thông tin, quản lý tình hình, việc chấp hành pháp luật trong tổ chức thi hành án của Uỷ ban nhân dân cấp xã, việc thực hiện nghĩa vụ của người được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện, người được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù…chưa đầy đủ phản ánh đúng thực tế.
          Nguyên nhân của hạn chế, tồn tại
          Nguyên nhân khách quan: Một số văn bản hướng dẫn thi hành chưa cụ thể, chưa kịp thời nên nhận thức và áp dụng thực hiện chưa thống nhất. Số lượng người giam giữ lớn gây khó khăn cho công tác quản lý cũng như thực hiện các chế độ. Biên chế cán bộ, chiến sĩ còn thiếu, phải kiêm nhiều công việc; nên phần nào chưa đáp ứng được yêu cầu công tác; cơ sở vật chất cũ, xuống cấp, quy mô giam giữ nhỏ, quá tải.
          Nguyên nhân chủ quan: một số cán bộ khi được phân công thực hiện nhiệm vụ chưa chủ động cập nhật, nghiên cứu các quy định của pháp luật về công tác tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự; công tác kiểm tra, đôn đốc chưa được một số đơn vị quan tâm; công tác tham mưu có lúc, có việc cán bộ chưa chủ động đề xuất với lãnh đạo để chỉ đạo xử lý kịp thời.
          II. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự.
Để đảm bảo việc sau sáp nhập kịp thời chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc không để sót, lọt, trễ việc, quá hạn, đảm bảo công tác kiểm sát liên tục và thông suốt; VKSND hai cấp phải thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và vai trò, trách nhiệm trong công tác kiểm sát giam giữ thi hành án hình sự và tạo tiền đề cho công tác luôn được kế tiếp, ngày càng đi vào nền nếp, việc thực hiện kiểm sát được chặt chẽ, đầy đủ, đúng quy định pháp luật và nâng cao trách nhiệm, chất lượng, hiệu quả trong công tác kiểm sát giam giữ và thi hành án hình sự; bảo đảm hoạt động giam, giữ đúng pháp luật và phục vụ việc đánh giá chất lượng kết quả công tác kiểm sát của toàn Ngành. VKSND tỉnh Đồng Nai đề ra một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao trách nhiệm, chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự như sau:
          - Một là, trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành: Ngay sau khi VKSND tối cao triển khai công tác kiểm sát năm, Phòng 8 đã xây dựng ban hành Chương trình, Hướng dẫn công tác triển khai thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ mới đối với công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự, xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm, bám sát các chỉ tiêu công tác nghiệp vụ, nhiệm vụ cụ thể cho từng chỉ tiêu được định hướng theo thời gian; Thủ trưởng đơn vị có vai trò, trách nhiệm cao nhất và xuyên suốt về lĩnh vực công tác, nhiệm vụ được giao; gắn chất lượng, hiệu quả công tác với trách nhiệm của Thủ trưởng đơn vị và của lãnh đạo phụ trách trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành; gắn trách nhiệm của Kiểm sát viên với kết quả hoạt động kiểm sát được phân công.
          - Hai là, xây dựng chương trình hướng dẫn chung để VKSND khu vực thực hiện nhằm nâng cao chất lượng kiểm sát hằng ngày tại Phân trại tạm giam khu vực, Chương trình kiểm sát tuẩn tại Trại tạm giam, tháng tại Trại giam để thống nhất phương pháp, nội dung thực hiện nhằm giúp kịp thời phát hiện những vi phạm, tồn tại kháng nghị, kiến nghị yêu cầu khắc phục, chấm dứt. Xây dựng các phương pháp, kỹ năng phù hợp với từng công tác kiểm sát như kiểm sát hằng ngày cho VKSND khu vực; kiểm sát định kỳ, kiểm sát đột xuất, kiểm sát bản án, quyết định; kiểm sát hoãn chấp hành án phạt tù….kịp thời trao đổi, phối hợp với các cơ quan liên quan để chấn chỉnh, khắc phục những khó khăn, vướng mắc tránh để kéo dài, tái diễn.
Luôn chủ động trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc chấp hành Chỉ thị của VKSND tối cao, Hướng dẫn, Quy chế nghiệp vụ Ngành khi thực hiện công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự; Tăng cường hướng dẫn, trả lời thỉnh thị và thông báo rút kinh nghiệm về nghiệp vụ thông qua các vụ việc cụ thể, thông qua quản lý chuyên đề; kiểm tra nghiệp vụ đối với VKSND khu vực nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự.
Để nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ đối với VKSND khu vực, VKSND tỉnh Đồng Nai chú trọng kiểm tra đối với những VKSND khu vực sau sáp nhập, tăng cường kiểm tra nghiệp vụ đột xuất đối với những khu vực còn hạn chế trong công tác, xảy ra vi phạm nghiêm trọng trong công tác tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự, thi hành biện pháp tư pháp để bảo đảm chấp hành nghiêm chỉnh quy định của pháp luật, của Ngành.
          - Ba là, thực hiện quản lý, theo dõi chặt chẽ tình hình chấp hành pháp luật trong công tác tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh Đồng Nai và kết quả công tác kiểm sát của VKSND hai cấp nhằm kịp thời phát hiện khó khăn, vướng mắc, tồn tại, hạn chế để tham mưu đề ra biện pháp chấn chỉnh phù hợp. Tăng cường kiểm sát đột xuất theo chuyên đề với lĩnh vực nổi cộm, các vụ việc dư luận quan tâm, nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn, chấn chỉnh vi phạm trong lĩnh vực tạm giữ, tạm giam, thi hành biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú, thi hành án hình sự, thi hành biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh.
          ​Năm 2026, VKSND tỉnh Đồng Nai thực hiện hiệu quả các chuyên đề nghiệp vụ trong hoạt động kiểm sát người bị tạm giữ, người bị tạm giam, phạm nhân trốn, chết, phạm tội mới; tập huấn chuyên sâu một số kỹ năng trong công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự để VKSND hai cấp nâng cao trách nhiệm, chất lượng, hiệu quả trong công tác kiểm sát giam giữ và thi hành án hình sự tại tỉnh Đồng Nai trong tình hình mới và phục vụ việc đánh giá chất lượng kết quả công tác kiểm sát của toàn Ngành. Trong đó, định hướng tập trung kiểm sát vào các lĩnh vực dễ phát sinh vi phạm, tiêu cực như thời hạn tạm giữ, tạm giam, chế độ về ăn, ở, chăm sóc y tế, quyền được gặp thân nhân; việc xếp loại, giảm thời hạn, hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, tha tù trước thời hạn có điều kiện; công tác quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án hình sự tại cộng đồng. Thực hiện hiệu quả quyền kháng nghị khi phát hiện các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật nghiêm trọng như không ra quyết định thi hành án, không tổ chức thi hành án dẫn đến hết thời hiệu thi hành bản án, việc giảm thời hạn chấp hành án phạt tù không đúng quy định của pháp luật…; kiểm sát 100% các nội dung đã kháng nghị, kiến nghị đã ban hành. Đánh giá, làm rõ nguyên nhân, điều kiện trách nhiệm để xảy ra vi phạm pháp luật, tội phạm; tổng hợp vi phạm để có biện pháp tác động kịp thời.
          - Bốn là, cùng với toàn Ngành, VKSND tỉnh Đồng Nai tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện chuyển đổi số trong công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự. Chú trọng đến việc kết nối, liên thông cơ sở dữ liệu giữa các cơ quan để phục vụ khai thác chung, sớm phát hiện và phòng ngừa vi phạm; từng bước nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phân tích, đánh giá dữ liệu.
          - Năm là, chủ động phối hợp với Tòa án, Công an, Trại giam, Trại tạm giam…các cơ quan liên quan để rà soát, sửa đổi, bổ sung quy chế, kế hoạch phối hợp phù hợp với tình hình, quy định pháp luật mới.
          - Sáu là, tiếp tục quan tâm, chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu về quy định mới của pháp luật, kỹ năng kiểm sát, chuyển đổi số nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm và năng lực đội ngũ Kiểm sát viên về lĩnh vực kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự; Chủ động rà soát khối lượng công việc để bố trí số lượng cán bộ, Kiểm sát viên thực hiện công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự tương xứng với nhiệm vụ được giao; cử Kiểm sát viên có kinh nghiệm để hướng dẫn quy trình, kỹ năng kiểm sát, truyền đạt kinh nghiệm công tác nhằm tăng cường trách nhiệm, bản lĩnh của Kiểm sát viên, Kiểm tra viên trong thực thi nhiệm vụ./.